woensdag 8 januari 2014

"kijken zonder reclame of "de gesponsorde overheid"?

Met het gebruik van Google Maps in overheidswebsites laaide in geo-land een paar jaar geleden de discussie op of we dat nou wel zouden moeten willen. Naast de geokwaliteitsaspecten werd het argument dat Google de kaart ongevraagd van reclame kan voorzien hierbij vaak aangedragen. Niet voor niets werd de overheidsviewer Geozet in 2011 met de slogan "kijken zonder reclame" gelanceerd. Met de opmars van Apps, en de open data die daarvoor als "brandstof" kan dienen is dat reclame-aspect nog steeds aan de orde. En ik merk dat "100% reclamevrij" daarbij vaak als onwrikbaar uitgangspunt wordt gehanteerd.

En dat is vreemd, want al sinds jaar en dag laten gemeenten wel hun informatiegids vervaardigen door commerciële aanbieders. Om een of andere reden zit "Suurland's Vademecum" als een institutioneel begrip in mijn hoofd geprent, maar tegenwoordig zijn het Akse, Kleine Media en FMR die de gemeentegidsen uitbrengen. Ook in 2014 nog vrijwel overal in papieren vorm, zij het dat de uitgever naast de klassieke gids ook websites en apps verzorgen. Ze bekostigen die gidsen vanouds door bedrijven te verleiden tot het plaatsen van reclame, met als "unique selling point" dat het de officiële gemeentegids betreft. Dat leidt soms tot tragi-komsiche taferelen, als de concurrent de bedrijfsdeuren langs gaat met de vraag of men advertentieruimte wil kopen in de gemeentegids, waarbij het dan om een niet officiële variant blijkt te gaan.

Zo'n model kun je natuurlijk ook op meer overheidswebsites en apps loslaten: reclame mag, maar de site of app kan wel een stempel "door de gemeente Juinen goedgekeurde officiële app voor meldingen openbare ruimte" verkrijgen. Waarbij onderdeel van die gemeentelijke goedkeuring een reclamecode is. Ook voor thematische overheidswebsites kan reclame interessant zijn: de plaatselijke architect of aannemer zal best willen adverteren op RO-Online, of op Omgevingsloket Online. Daar zit immers de doelgroep!
De 21e eeuwse valkuil zit hem natuurlijk in het verzamelen van persoonlijke gegevens: als de uitbater van website, app (of kaart daarin, zoals Google) met een cookie nauwkeurig kan bijhouden welke pagina's ik raadpleeg en daar de advertenties op kan afstemmen en (de logische stap verder) deze informatie weer verder kan vermarkten wordt het een ander verhaal.

Niet alleen in die aloude gemeentegidsen is sponsoring een bekend fenomeen: Amsterdam Zuidoost laat al sinds de jaren 90 van de vorige eeuw haar straatnaamborden sponsoren, en de laatste (crisis-)jaren zijn steeds meer er toe overgegaan hun fraai aangelegde rotonde te vermarkten onder het motto "deze rotonde wordt u aangeboden door bakkerij De Jong". Dat concept kan natuurlijk nog veel verder worden uitgebreid: als Rijkswaterstaat de knooppunten, bruggen en tunnels laat sponsoren krijgt de verkeersinformatie een heel nieuwe dimensie: "voor de ABN-Amro-Coentunnel staat een file van 6 kilometer. Verkeer wordt geadviseerd om te rijden via de Rabo-Zeeburgertunnel".

Terug naar geo, want het kan nog allemaal een stap verder: Google heeft in 2010 een patent verkregen op de techniek om billboard en andere reclamezuilen in Streetview "over te plakken" met eigen reclame. Zo worden de door gemeentelijke GIS-afdeling verzamelde statistieken over welke deel van de kaart het meest worden bekeken extra waardevol: die plaatsen lenen zich voor reclame, "ingeschoren" in grasvelden, of op daken van voetbaltribunes bijvoorbeeld. Dan heeft de VPRO met Nederland van Boven ook een nieuw verdienmodel!