maandag 31 maart 2014

Recensie: de nieuwe BRT-achtergrondkaart

In de afgelopen 3 jaar werd hij langzaam maar zeker werd het beeldmerk van de Nederlandse webcartografie: de via PDOK geleverde BRT-achtergrondkaart. Natuurlijk, den mensch is conservatief,  dus iedere wijziging wordt ook in de wereld van geografie en cartografie met wantrouwen begroet, maar toen ik vanochtend mijn twitter-timeline aanschouwde kreeg ik al snel het idee dat de nieuwe release van die BRT-A bij velen insloeg als een bom.

Eerst even wat achtergrond: de oorsprong van de BRT-achtergrondkaart ligt bij de geografische zoek- en toondienst (GeoZet) waarmee  het Ministerie van BZK de openbare bekendmakingen letterlijk op de kaart wilde zetten. Zoiets vergt naast een webservice met die bekendmakingen natuurlijk ook een kaartondergrond, ét voila: ziedaar de entree van de BRT-A. Diezelfde kaart werd ook het gezicht van PDOK: de achtergrondkaart in de PDOK viewer en de standaard ondergrond in de voorbeeldapplicatie PDOK-kaart.

 In 2013 kreeg de BRT-A een inhoudelijke update. Onder meer de A5 tussen Schiphol en de Amsterdamse havens kwam daarmee op de kaart te staan. Liefhebbers kunnen deze versie nog vinden op arcgis.com. Handig, wat zo kunnen we de huidige release nog met de vorige versie vergelijken.

Tja. En nu is er een update waarbij diezelfde A5 weer van de kaart is geveegd, als betrof het een staatsgeheim. Waar in vorige release de BRT-achtergrondkaart een bonte maar weldoordachte mix was van de basisregistratie topografie (BRT) en OpenStreetMap (zie voor details het artikel van cartograaf Edward Mac Gillavry en Haico van der Vegt in de geo-info van mei 2011) heeft PDOK er nu voor gekozen de kaart voor 100% op de BRT te baseren. Dat blijkt dus wat te optimistisch te zijn geweest. Die A5 is niet de enige inhoudelijke misser: ook de exact een jaar geleden ter gelegenheid van de floriade geopende A74 tussen Venlo en de Duitse grens is onder het digitale radeermes gesneuveld. En onze geo-collega's van Cap Gemini zullen er niet gelukkig mee zijn dat de Reykjavikstraat in Leidsche Rijn ineens van de aardbodem is verdwenen.

Ook van de cartografie word ik op zijn zachtst gezegd niet gelukkig. Snelwegen hangen bij knooppunten (zoals bij de aansluiting van de A44 op de A4) los in de lucht, in plaats van netjes via een trompertboog of fly-over op elkaar aan te sluiten. Treinstations worden het vermelden niet meer waard geacht. De oer-Holandse slootjes komen bij de stap van level 7 naar level 8 wel erg plotseling en masse in beeld. Wel een verbeterpunt is de weergave van kassen: de oude versie toonde deze in het geheel niet; de nieuwe release brengt deze landschapsverstorende elementen wel duidelijk in beeld.

En dan de labelling. In de oude BRT-A was die ook niet zaligmakend, met name omdat (door de GeoZet--oorsprong) de gemeentenamen wel erg pontificaal in beeld waren. Ook was in de oude versie de hierarchie van plaatsnamen weliswaar niet helemaal perfect, maar wel redelijk consistent. De BRT-A die we sinds vandaag voorgeschoteld krijgen is op het gebied van tekstplaatsing echt onder de maat. Als Amsterdammer vind ik het natuurlijk heel leuk dat bij het starten van de PDOK viewer (=level 2) alleen onze hoofdstad van een naam wordt voorzien, maar logisch is anders. Eén en twee zoomstappen verder (level 3 en 4) mis ik plaatsen als Breda en Tilburg en Venlo (pas maar op: voordat je het weet wordt er daarvandaan "het is een walgelijke kaart!" geroepen...).
Level 6 is redelijk in balans, al is het wel twintig jaar geleden dat ik "Nieuwegein-Noord" en "Nieuwegein-Zuid" als aparte entiteiten ben tegengekomen. Ook de diverse Almere zie ik liever "ongedeeld" dan met aparte vermeldingen voor "Stad", "Haven" (en "Buiten", "Poort" etc.).
Nog een zoomniveau dieper lijkt de labelmachine op hol te slaan: plaatsnamen verschijnen en verdwijnen, corpsgroottes lopen niet meer gelijk op met de logische hierarchie in plaatsnamen en ineens een vreemd übervette font voor de labels van de G4.

Jammer, want ik was na lezing van "On the map" (van Simon Garfield, recensie binnenkort op deze site) en "Op de kaart" (van Annet Pasveer) juist apetrots op beroemde en inspirerende voorbeelden van Vaderlandse Cartografie. De BRT-achtergrondkaart in deze vorm gaat geen ereplaats krijgen in cartografische standaardboekwerken, op tentoonstellingen en in musea.

Ik ben benieuwd of dit aan de data (alleen BRT in plaats van een heerlijke combinatie van ingrediënten), aan de gebruikte software, of aan de cartografische expertise ligt. Sowieso wil ik voorstellen om bij dit soort ingrijpende wijzigingen een bêta-release uit te brengen, waar minstens het PDOK-klantenpanel maar liefst een bredere groep op kan reflecteren. Ik denk dat diverse functioneel beheerders van geo-sites waarin de BRT-A de ondergrond vormt nu een moeilijk verhaal naar hun afnemers/gebruikers hebben. Maar goed, misschien heeft iemand de tegeltjes van de vorige release nog ergens liggen?

3 opmerkingen:

  1. Ook storend: missende koppeltekens, het niet aanhouden van de officiele schrijfwijze/benaming van plaatsnamen (Den Haag) en het niet gebruiken van een IJ-ligatuur voor bijvoorbeeld IJsselstein.

    En ik ben geen Fries, maar ware dat zo dan zou ik me ernstig tekort gedaan voelen door de Apeldoorners

    BeantwoordenVerwijderen
  2. uit de wandelgangen: De pdok regie groep is er ook ongelukkig van geworden; zsm. terug naar de ouwe

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Na deze recensie en andere reacties is de oude BRT-achtergrondkaart weer teruggezet. De hierboven beschreven nieuwe versie is nu beschikbaar via een andere URL. Zie daarvoor het bericht op de PDOK-site: https://www.pdok.nl/nl/actueel/nieuws/artikel/11apr14-nieuwe-brt-achtergrondkaart-opnieuw-beschikbaar

    BeantwoordenVerwijderen